Bij Lobith komt de Rijn ons land binnen, zo was het inderdaad velen jaren geleden en zo werd het ons op school geleerd. De loop van de Rijn is echter meerdere malen gewijzigd door natuurlijk invloeden, maar ook door ingrijpen van de mens onder andere door het graven van het Bijlandsch Kanaal en het Pannerdensch Kanaal. Nu heeft de Rijn zijn vaste loop en komt bij Spijk Nederland binnen. Of nog beter gezegd, hier loopt de Rijn langs ons land, het midden van de rivier is namelijk tevens de grensaanduiding met Duitsland. Dit blijft zo tot aan het dorp Millingen aan de Rijn, vanaf waar de Rijn pas echt volledig over Nederlands grondgebied stroomt. De Rijn is met zijn 1324 km. lengte één van de langste rivieren van Europa

De Rijn vindt zijn oorsprong in het bergachtige Graubünden, op 1602 meter hoogte in de Zwitserse Alpen. De Alpenrijn vormt achtereenvolgens de grens tussen Zwitserland en Liechtenstein en die tussen Zwitserland en Oostenrijk, alvorens uit te komen bij het Bodenmeer (‘Bodensee’) dat grotendeels door het Rijnwater wordt gevoed. Het Bodenmeer valt onder gedeelde soevereiniteit van Duitsland, Zwitersland en Oostenrijk. Na de universiteitsstad Konstanz stroomt de Rijn weer verder. De oude brug bij Konstanz is het nulpuntvoor positieaanduidingen langs de Rijn in ‘Rijnkilometer’. De Rijnkilometer is de stroomafwaartse afstand vanaf het punt waarop de Rijn bevaarbaar wordt, en welke langs deze rivier wordt aangegeven door grote borden. Deze grote borden, kilometerraai genoemd, waren vooral in het verleden belangrijke ijkpunten waarmee de schipper de positie van zijn schip kon duiden. Tegenwoordig zijn alle moderne schepen uitgerust met GPS en elektronische vaarkaarten.

De Rijn vervolgt zijn weg naar Schaffhausen, waar de rivier zich van de Rheinfall stort: de grootste waterval van Europa, een spectaculair verschijnsel waarschijnlijk zo’n 14.000-17.000 jaar geleden ontstaan. De Rheinfall is 150 meter breed en 23 meter hoog. In de zomer stroomt er per seconde 600 kubieke meter Rijnwater over de rotsen. Het deel van de rivier vanaf de Zwitsers-Duitse grens tot aan Bingen wordt de Oberrhein (Boven-Rijn) genoemd. Deze Boven-Rijn vormt gedeeltelijk de Duits-Franse grens. Het deel tussen Bingen en Bonn heet de Mittelrhein (Midden-Rijn).

Bij Sankt Goarshausen, tussen Koblenz en Wiesbaden, passeert de Midden-Rijn de Loreley, een 132 meter hoge rots waarbij veel schepen zijn verongelukt. De rivier, die met een scherpe bocht om de rots heen slingert is op dat punt op zijn smalst, slechts 113 meter, en met 25 meter ook op zijn diepst. Bovendien staat er een gevaarlijke stroming. Hoewel de gevaarlijkste stukken van de Loreley al in de jaren dertig zijn verwijderd, wordt de scheepvaart ook tegenwoordig nog voor de passage gewaarschuwd. Een oude legende vertelt het volgende verhaal over de Loreley: "Bovenop deze hoge uitstekende rots zit een beeldschone zingende nimf met gouden haren, die lonkt naar de voorbijvarende schippers op avondlijk uur en ze afleidt met haar gezang. Hierdoor varen er velen tegen de klippen, slaan te pletter en verdrinken. Een jongeling had gehoord van deze beeldschone vrouw en haar gezang en huurde een schipper om hem er naartoe te brengen. Hij werd zodanig verliefd en wilde erbij komen. Hij sprong uit de boot en sloeg te pletter tegen de rots, met de dood als gevolg. Toen zijn vader dit hoorde stuurde hij een paar mensen naar de Loreley, om haar in de Rijn te werpen. De mannen klommen langs de rots omhoog, maar op het ogenblik dat ze haar in de Rijn wilden duwen, wierp de Loreley een witte sluier in de Rijn. De stroom begon te kolken en er woedde een storm, twee witte golven kwamen naar boven en omarmden de Loreley, die haar meenamen in de Rijn. Nooit zag men de Loreley nog terug." Onderaan de Loreley staat een standbeeld van de nimf.

Vanaf de samenvloeiing met de Sieg bij Bonn, wanneer het Noordduitse laagland is bereikt, wordt het deel van de rivier tot aan de Nederlandse grens Niederrhein genoemd. Deze Niederrhein ligt geheel in Noordrijn-Westfalen en stroomt aanvankelijk door een dichtbevolkt stedelijk gebied en vanaf Duisburg en Wesel door een landelijke regio. De rivier wordt natuurlijk velen malen door bruggen overspannen, in Keulen door maar liefst negen en bij Emmerik wordt de vierhonderd meter brede rivier door een ruim 800 meter lange brug overspannen, de langste hangbrug van Duitsland.

Bij Spijk stroomt de rivier Nederland binnen, inmiddels Bovenrijn genoemd en het 3 km. lange stuk langs Tolkamer en Millingen aan de Rijn heeft de naam Bijlandsch Kanaal. Bij Millingen aan de Rijn bij de Pannerdense Kop, splitst ‘de Rijn’ zich in de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Ongeveer tweederde van de waterafvoer gaat via de Waal en ongeveer eenderde via het Pannerdensch Kanaal. Bij Huissen, het eindpunt van het Pannerdensch Kanaal, splitst de Rijn zich af in de IJssel en de Nederrijn. Via Arnhem en Wageningen komt de Nederrijn uit bij Wijk bij Duurstede waar hij overgaat in de Lek. De rivier volgt vanaf hier de loop van de Kromme Rijn richting Utrecht. Via de Utrechtse grachten en singels stroomt het water verder richting Vecht, de Vaartse Rijn en de Leidse Rijn. Op de laatste bevinden zich het merendeel van de ongeveer 300 woonboten in Utrecht. De Leidse Rijn verlaat Utrecht en ‘steekt het Amsterdam-Rijnkanaal over’. Hij vervolgt zijn weg richting Woerden en gaat ondertussen over in de Oude Rijn en stroomt verder via Alphen aan den Rijn naar Leiden. De rivier verlaat Leiden als ‘gewone’ Rijn richting Katwijk aan Zee en stroomt uiteindelijk via het Uitwateringskanaal in de Noordzee.

De waterstanden op de Rijn zijn zeer grillig en kunnen meters verschillen. Zo staat het hoogterecord in Lobith op 16,87 m in 1926 en het laagterecord op 6,90 in 2003. Een verschil van maar liefst 10 meter. Het lijkt alsof de gemiddelde (en lage) waterstand steeds minder wordt, echter wat niet doorberekend is, is het uitslijten van de bodem bij Lobith. Volgens Rijkswaterstaat zou de bodem ca. 2 cm per jaar t.o.v. NAP uitslijten. Dit betekent dat er bij een bepaald waterpeil in het verleden minder water door de rivier stroomde dan nu het geval is. Ook klimaatverandering heeft gevolgen voor de waterstand. Onderzoeken geven bijvoorbeeld aan dat in de toekomst vaker zeer lage waterstanden zullen voor komen.