Tweeduizend jaar geleden liep de grens van het reusachtige Romeinse rijk dwars door de Lage Landen. De Rijn, die van Xanten via Utrecht en Alphen aan den Rijn naar Katwijk stroomde, vormde de Limes, zoals het Latijnse woord voor grens luidt. Ten noorden van de rivier begon in de ogen van de Romeinen de onbeschaafde wereld. Daar woonden Germaanse en Keltische stammen, waaronder de Friezen en de Saksen. De Rijn was overigens niet alleen de grens, maar ook een belangrijke transportlijn voor de Romeinen. Voorraden werden per boot aan- en afgevoerd.

Langs de Rijn lieten de Romeinen op regelmatige afstand van elkaar wachtposten en legerkampen bouwen om hun gebied te verdedigen tegen vijandelijke invallen uit het noorden. De meeste van die kampen waren geschikt voor een paar honderd militairen, maar nabij Nijmegen verrees een kamp dat twee legioenen van zesduizend man kon herbergen. De aanwezigheid van die goed geoefende Romeinse soldaten, met hun rokken, blinkende helmen, schilden en zwaarden moet grote indruk hebben gemaakt op de lokale bevolking. Door de introductie van de Romeinse architectuur veranderde de omgeving bovendien ingrijpend.

Ten zuiden van de grens - dus op Romeins grondgebied - woonden onder meer de Bataven. Zij leefden in vrede met de Romeinen, en veel Bataven dienden in het Romeinse leger. Maar in 69 na Christus kwamen zij in opstand tegen de Romeinen, profiterend van de onlusten die overal in het Romeinse rijk waren uitgebroken na de dood van keizer Nero. Hun leider was Julius Civilis, een Bataaf die al 25 jaar diende in het Romeinse leger. Even leek het erop dat de opstand succes zou hebben, maar na een paar maanden werden de Bataven alsnog door de Romeinen verslagen. Julius Civilis had niets bereikt. Toch werd hij eeuwen later als een ware held geëerd. Zestiende-eeuwse geleerden beweerden dat de Bataven uit vrijheidsliefde in opstand waren gekomen, en daarom gezien moesten worden als de ware voorouders van Nederlanders. Dat zegt meer over deze geleerden dan over de Bataven.

In de derde eeuw begon het aantal Germaanse invallen flink toe te nemen. Het resultaat was dat de Romeinen zich uiteindelijk terugtrokken achter de Alpen. Verschillende Nederlandse plaatsen langs de Rijn stammen uit de Romeinse tijd, zoals te zien is op een middeleeuwse kopie van een oude Romeinse kaart. Er worden nog regelmatig bodemvondsten gedaan bij nieuwe opgravingen. Zo zijn in de Bijland verscheidene stukken muur, wapens en potscherven gevonden. Daarnaast is een grafsteen van de soldaat Marcus Mallius gevonden.