Door het graven van het Pannerdensch Kanaal rond 1700 liep er weer water in de Rijn naar de randstad. Maar dit zorgde weer voor nieuwe problemen. Als gevolg van de rivierverkorting was het verval groter geworden en kregen de dijken meer water te verwerken. Het laatste werd mede veroorzaakt door de ontbossingen langs de Duitse Rijn.

De dijken en met name de smalle landtong waarop Schenkenschanz lag, kregen het zwaar te verduren. In de periode 1701-1710 gebeurde het onvermijdelijke: de Boterdijk tussen Schenkenschanz en het Tolhuys werd ter hoogte van Tolkamer herhaalde malen doorbroken. Binnen 25 jaar had de Boven-Rijn zoveel van het Spijkse gebied weggevreten en aan de andere kant afgezet, dat Schenkenschanz tenslotte meer dan een kilometer ten zuiden van de Rijn lag.

De doorbraak van de Boterdijk had eveneens gevolgen voor de stroming in de rivier. Die werd niet alleen sneller, maar veranderde ook van richting. De gevaarlijke Bijlandse meander ontstond, waarbij de Waal met een snelheid van 40 meter per jaar oprukte richting Herwen. Telkens braken dijken door die de bewoners dan met de moed der wanhoop opnieuw aanlegden dichter bij het dorp. In 1728 lag de kerk van Herwen nog een kilometer van de Waal, in 1744 700 meter, en in 1750 nog 250 meter. In de winter 1757 had het langdurig geregend en het water begon plots zo snel te stijgen dat de op de dijk geplaatste mestbanken wegspoelden. Op 12 februari brak de dijk op zes plaatsen door.

Het jaar erop konden de bewoners het water al vlak bij de huizen horen. In 1764 was de toestand van Herwen echt kritiek geworden. Behalve de kerkmuur waren uit ‘deze en gene doodskisten lijkcken als beenderen van het kerckhof uitgespoelt en weg gedreven’, aldus de Nederlandse Jaarboecken. De dorpelingen zochten bij de andere dijk, die langs de Rijn, een veiliger woonplaats. Het vertrek was niet voortijdig. Op vrijdag 20 juli 1764 vond in de herberg van Peter van Alphen aan de bedreigde Waalbandijk de veiling plaats van kerk en toren met uitzondering van ‘Clocken, Uijrwerck, Uijrwijzer, Predickstoell, bancken en gestoelten, voort de respective sarcken van de groeven in de kerk met relatie tot de families Vermeer en Wijnen’. De nieuwe eigenaar werd de koopman Frederik Kaal uit Amsterdam, die er 3300 guldens voor neertelde. Voor het geld werd een school te Aerdt gebouwd.

Twee jaar later lag het oude Herwen al 150 meter buitendijks in de Bijlandsche Waard en was alles bedekt met slik, zand en klei. Later is dat weg gebaggerd en is op die plek het watersportgebied 'De Bijland' ontstaan.